Uzależnienie od telefonu – czy dotyczy to Ciebie?
Jak bardzo jesteś przywiązany do swojego telefonu? Przeciętny użytkownik smartfona wykonuje na nim około 2617 kliknięć dziennie. Jak wynika z badań, większość z nas stara się nie wypuszczać telefonu z ręki. 82% Polaków zasypia z telefonem, a 70% deklaruje, że wróciłoby po niego zawsze, nawet gdyby mieli spóźnić się przez to na ważne spotkanie.
Czy jednak smartfon jest na tyle ważny, by narazić dla niego życie? Gdy dom Wendy Rybolt z Bartonville stanął w płomieniach, opuściła go bez szwanku razem z nastoletnią córką. Zauważyła wtedy, że zostawiła swój telefon i postanowiła po niego wrócić. Niestety nie udało jej się uciec płomieniom po raz drugi. Mimo szybkiej reakcji policjanta i strażaków zmarła z powodu zaczadzenia dymem, czyli zatrucia tlenkiem węgla.
W 2013 roku Roger Miro upuścił niechcący swój telefon do zsypu na śmieci. Zdobył klucz do pomieszczenia, w którym znajdowała się zgniatarka śmieci. Kilka godzin później żona Miro, zaniepokojona nagłym zniknięciem męża, poprosiła o pomoc sąsiadów i policjanta w jego poszukiwaniach. Przy zgniatarce znaleźli drabinę, po której musiał wspiąć się mężczyzna. Desperackie próby odzyskania telefonu z maszyny zakończyły się dla niego tragicznie.
Nie lubimy rozstawać się z telefonem i najczęściej sięgamy po niego co chwilę, choć na krótko. Na pewno potrafisz przywołać uczucie paniki, kiedy Twój smartfon upadł na ziemię albo wydawało Ci się, że coś mogło się z nim stać. A gdy masz wrażenie, że zginął, jesteś w stanie zrobić wiele, by go odzyskać. Czy w takim razie uzależnienie od telefonu dotyczy także Ciebie?
Czym jest uzależnienie od telefonu?
Uzależnienie od telefonu, czyli tak zwany fonoholizm, polega na nadmiernym i niekontrolowanym korzystaniu z jego funkcji. Fonoholik może wpatrywać się godzinami w ekran smartfona, grając w gry online, przeglądając media społecznościowe czy używając różnych aplikacji.
Możesz cierpieć na fonoholizm, jeśli ciągle sięgasz po telefon i stale o tym myślisz, spędzasz więcej czasu przy ekranie smartfona, niż planowałeś i mimo prób i chęci nie potrafisz tego zmienić. Powinno Cię też zaniepokoić, jeśli korzystanie z telefonu coraz bardziej pogarsza Twoje relacje, pracę, finanse, zdrowie i samopoczucie.
Nie sposób wymienić wszystkich istotnych informacji na temat uzależnienia od telefonu. Zainteresowanych tych tematem zapraszamy do przeczytania artykułu poświęconemu fonoholizmowi. Wśród najważniejszych faktów są jednak ciekawostki, o których nie wspomina się zbyt często, a które dobrze znać. Sprawdź, o których spośród nich jeszcze nie słyszałeś.
5 faktów na temat uzależnienia od telefonu.
1. Nadużywanie smartfona zmniejsza objętość Twojego mózgu.
Brzmi to szokująco, ale korzystanie ze smartfona ma ogromny wpływ na Twój mózg. Skany mózgów osób uzależnionych od telefonu wykazały zmiany w rejonie istoty szarej. Okazuje się, że w porównaniu z mózgami osób zdrowych była ona mniejsza w niektórych obszarach. Istota szara składa się na korę mózgu, która odpowiada za wiele ważnych funkcji, w tym pamięć, inteligencję, myślenie abstrakcyjne i emocje.
Fizyczny kształt i wielkość mózgów fonoholików przypominał mózgi osób uzależnionych od narkotyków. Co więcej, nadużywanie smartfonów zmienia chemię Twojego mózgu. Zaburza wydzielanie neuroprzekaźnika GABA, który reguluje poczucie odprężenia i euforii. Odgrywa ważną rolę w rozwoju uzależnień, bo wzmacnia i nagradza zachowania, które wywołują przyjemność.
2. Osoby uzależnione od telefonu cierpią na nomofobię i wibracje fantomowe.
Nomofobia to lęk przed tym, że nie będziesz mógł skorzystać ze smartfona wtedy, kiedy tego chcesz lub potrzebujesz. Wibracje fantomowe to z kolei mylne wrażenie, że Twój telefon wibruje i daje tym samym sygnał o powiadomieniu. Możesz mieć wtedy poczucie, że otrzymałeś właśnie od kogoś wiadomość, a później z zaskoczeniem stwierdzić, że był to tylko wytwór Twojej wyobraźni.
Najpewniej doświadczyłeś objawów każdej z tych przypadłości. U osób uzależnionych od telefonu nomofobia i wibracje fantomowe występują jednak w sposób o wiele częstszy i bardziej nasilony.
Fonoholik wpada w panikę na samą myśl o tym, że nie może sięgnąć po telefon i jest odcięty od ważnych kontaktów i informacji. Pojawiają się u niego różne dolegliwości, jak zawroty głowy, duszności, przyspieszone bicie serca, mdłości, bóle brzucha czy głowy. Na wieść o pozostawieniu czy zgubieniu telefonu może zareagować atakiem lęku lub niekontrolowanej złości.
Na wibracje fantomowe, czyli tak zwaną hipovibochondrię, cierpią częściej osoby, które z różnych przyczyn muszą być stale w kontakcie z innymi. To na przykład nauczyciele, do których często dzwonią rodzice uczniów. To również pracownicy szpitali i służb alarmowych, którzy mogą zostać w każdej chwili wezwani do nagłego przypadku. Mogą to być także osoby, czekające na telefon w sprawie rozmowy kwalifikacyjnej czy innych ważnych okoliczności.
3. Uzależnienie od telefonu nasila ryzyko popełnienia samobójstwa.
Osobom uzależnionym od telefonu znacznie częściej towarzyszą problemy ze zdrowiem mentalnym. Badanie przeprowadzone na grupie 296 studentów nadużywających smartfonów ujawniło, że prawie jedna piąta z nich zmaga się z zaburzeniem depresyjnym, a 14,2% z zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym.
Badanie z 2018 roku z udziałem nastolatków wykazało z kolei, że im więcej czasu spędzali oni nad urządzeniami ekranowymi, tym większe tendencje samobójcze wykazywali. Okazało się też, że nadużywanie smartfonów wiązało się z większą niestabilnością emocjonalną, poczuciem chronicznego stresu i depresyjnością.
Fonoholicy częściej doświadczają stanów lękowych. Są bardziej podatni na stres i obniżony nastrój. Zwykle korzystają z telefonów do późnych godzin nocnych, dlatego ich jakość snu jest gorsza. Wynikające z tego zmęczenie, trudności z koncentracją i problemy zdrowotne, jak choćby słabsza odporność, pogłębiają zły stan mentalny. Mniejsza aktywność fizyczna i wycofanie z bezpośrednich kontaktów i innych aktywności sprawiają, że trudniej im też rozładować napięcie i frustrację.
4. Na fonoholizm najbardziej narażone są nastolatki.
Choć rośnie liczba przypadków uzależnienia od telefonu w grupie najmłodszych, wciąż jest ich najwięcej wśród nastolatków. 33% trzynastolatków stara się nigdy nie wyłączać telefonu i trzymać go zawsze przy sobie. 72% nastolatków czuje przymus natychmiastowej odpowiedzi na wiadomość. Połowa deklaruje, że musi mieć stały dostęp do Internetu bez względu na okoliczności.
Dziewczynki różnią się od chłopców w zakresie aktywności wykonywanych przy użyciu smartfonów. Podczas gdy dziewczynki częściej uzależniają się od mediów społecznościowych, chłopcy częściej korzystają z gier online. Mają też większą tendencję do używania telefonu w ryzykownych sytuacjach. Częściej odbierają połączenia w trakcie przechodzenia przez jezdnię czy robią sobie zdjęcia w niebezpiecznych miejscach, na przykład na dachach opuszczonych budynków i niezabezpieczonych konstrukcjach.
5. Zakładanie gumki do włosów na smartfona może być skutecznym sposobem na walkę z fonoholizmem.
Na czym polega ta oryginalna metoda? Jeśli masz problem z nieustannym sięganiem po telefon, owiń wokół niego gumkę do włosów. Załóż ją tak, by znajdowała się mniej więcej pośrodku smartfona. Dzięki temu będziesz mógł odbierać połączenia, ale korzystanie z innych funkcji telefonu stanie się trudniejsze.
Za każdym razem, gdy sięgniesz po telefon, będzie to też pretekst do zastanowienia, dlaczego właściwie chcesz z niego skorzystać. Zapytaj się wtedy samego siebie, czy faktycznie potrzebujesz coś napisać albo sprawdzić, czy może masz ochotę tylko scrollować ekran bez celu. Ta drobna wizualna wskazówka nie wymaga od Ciebie dużego planowania ani wysiłku, za to ćwiczy uważność. Ograniczy tendencję do bezmyślnego sięgania po smartfona.
Sposobów na zmniejszenia czasu korzystania ze smartfona jest wiele. Najlepiej zupełnie odkładać telefon na czas nauki czy pracy. Chowaj go wtedy do szuflady i odłóż do ładowania w innym pomieszczeniu. Wyłącz wszystkie niepotrzebne powiadomienia, które skłaniają do ciągłego sięgania po telefon. Sprawdź choćby za pomocą aplikacji, co najczęściej robisz, korzystając ze smartfona.
Oczywiście nawet najsprytniejsze triki nie pomogą, jeśli zupełnie straciłeś kontrolę nad czasem, który przeznaczasz na telefon. Jedną z najbardziej skutecznych form pomocy w przypadku fonoholizmu jest terapia poznawczo-behawioralna. Najlepiej podjęta u profesjonalisty, który specjalizuje się w uzależnieniach behawioralnych.
Wbrew pozorom pełnoobjawowe uzależnienie od telefonu występuje w społeczeństwie dość rzadko. Większość z nas nie spełnia jego kryteriów. Gdy korzystamy z urządzeń ekranowych, potrafi nas jednak opuścić zdrowy rozsądek. Nie zachowujemy podstawowych zasad higieny cyfrowej, wpatrując się przed snem w telefon czy odpisując co chwilę na wiadomości bez względu na to, co w danym momencie robimy. A tak jak w przypadku każdego aspektu życia, tak i tutaj złotym środkiem jest umiar.
Artykuł powstał na podstawie:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6449671/
Korzystałam również z:
