Jak zachować równowagę w bliskiej relacji?
Czym właściwie jest nierówność sił w związku? Poczucie kontroli czy władzy w bliskiej relacji nie pochodzi nigdy tylko od jednej osoby. To umiejętność nakierowywania czy wpływania na zachowanie innych w określony sposób. Nie opiera się jedynie na przeciwstawnych postawach dominacji albo uległości. Stanowi raczej zdolność każdej z osób w danym układzie do oddziaływania na siebie nawzajem. A to zawiły i niejasny element większości związków partnerskich.
Świadomość, że dysponuje się władzą zmienia ludzką psychikę. Sprawia, że aktywny staje się system podejścia behawioralnego (BAS), zlokalizowany w lewej korze czołowej Twojego mózgu. Jest on zasilany przez dopaminę, neuroprzekaźnik kojarzony z dobrym nastrojem. Poczucie kontroli jest najczęściej przyjemne i budzi pozytywne emocje.
Wyrzut dopaminy spowodowany sprawowaniem władzy jest automatyczny i nie zależy od Twojej woli. Zdaniem psychologa Dachera Keltnera władza sprawia, że ludzie zachowują się jak socjopaci, stawiając potrzebę nagrody ponad intymnością i więzią z ludźmi. To jeden z powodów, dla którego nierównowaga sił między partnerami w związku jest płynna i potrafi ulegać zmianom.
Walka o władzę w związku.
Wyróżnia się 3 rodzaje negatywnej nierównowagi sił w związkach: żądanie/wycofanie, zdystansowanie/inicjowanie i lęk/wstyd.
1. Dynamika żądanie/wycofanie – pojawia się, gdy jeden z partnerów potrzebuje zmiany i pragnie przedyskutować problemowe kwestie w związku. Jest nastawiony na szukanie rozwiązań trudności w relacji, podczas gdy druga osoba unika rozmów na ten temat.
Z badania na temat tego układu sił wynikają ciekawe wnioski. Przeprowadzili je Lauren Papp z Wydziału Rozwoju Człowieka i Nauk o Rodzinie Uniwersytetu w Wisconsin oraz Chrystyna Kouros i E. Mark Cummings z Wydziału Psychologii Uniwersytetu w Notre Dame.
Odkryli, że styl żądanie/wycofanie wiązał się z większą depresyjnością w związkach małżeńskich. Przewidywał też brak satysfakcji w małżeństwie i możliwość rozwodu w przyszłości. Kobiety znacząco częściej wchodziły w tej dynamice w rolę stawiających wymagania, a mężczyźni wycofujących się.
2. Dynamika zdystansowanie/inicjowanie – w tym układzie jedna z osób (którą można nazwać inicjatorem) stara się osiągnąć i podtrzymać bliskość i intymność z dystansującym się od niej partnerem. Druga strona odbiera te próby jako przykre i ograniczające wolność. Nierównowaga w tej relacji polega na tym, że im bardziej jeden z partnerów usiłuje zbliżyć się do drugiego, z tym większym oporem, niechęcią i wycofaniem się spotyka.
To bardzo zbliżony układ do poprzedniego, z tym, że osią konfliktu w relacji jest raczej potrzeba bliskości i głębokiej więzi emocjonalnej niż kontroli i dowodzenia swoich racji. Strona inicjująca kontakt postrzega drugą jako chłodną, celowo wstrzymującą się od okazywania uczuć lub niezdolną do ich przeżywania, a nawet destrukcyjną. Dla osoby wycofującej się natomiast problemem w związku jest nachalność i wymuszanie emocji ze strony partnera.
3. Dynamika lęk/wstyd – często bywa nieuświadomionym powodem trudności i konfliktów w związku. Strach i niepewność jednego z partnerów wywołuje poczucie winy i dystans u drugiego. Według doktora Stevena Stosny podatność na poczucie lęku i wstydu może wynikać z wielu różnorodnych czynników, takich jak brak równowagi hormonalnej czy traumatyczne doświadczenia. Sprawia to, że uświadomienie sobie takiego rodzaju dynamiki w relacji i opuszczenie jej staje się jeszcze trudniejsze.
Dwóch badaczy zajmujących się nierówną dynamiką w związkach, doktor John Gottman i E. Mavis Hetherington, wysnuło na podstawie swoich odkryć podobny wniosek. Pary w każdym z powyższych 3 układów są o wiele bardziej narażone na rozstanie i rozwód w przyszłości.
Czym jest pozytywna nierównowaga?
Nierówna dynamika sił w związku z pewnością może być negatywnym zjawiskiem. Nie musi tak jednak być zawsze. Gdy jesteś w kimś zakochany, możesz odnieść wrażenie, że znalazłeś swoją drugą połówkę. Związek tworzy jednak dwoje ludzi o bardzo różnych poglądach, wartościach i perspektywie na przyszłość. Często więc będzie istnieć w nim pewna nierówność – w kwestii uczuć, zasobów, zdolności.
Niektóre rodzaje tych różnic umożliwiają rozwój relacji i zachęcają do pełniejszego zrozumienia i szacunku wobec siebie nawzajem. Zdaniem psychiatry Kurta Smitha zmaganie się z trudnościami w związku pomaga wyraźniej ustalić, jakich granic nie należy przekraczać, a na co można przymknąć oko i na jakie kompromisy jest w stanie pójść każda ze stron. W ten sposób relacja dojrzewa i staje się bardziej autentyczna.
Jakie elementy decydują o tym, że w związku będzie panowała równowaga w rozkładzie sił? Oto lista najważniejszych z nich:
1. Uwaga – gdy każdy z partnerów w podobnym stopniu spełnia nawzajem swoje potrzeby (pomijając sytuacje, w których potrzeby partnera powinno stawiać się na pierwszym miejscu, na przykład stresujące czy traumatyczne zdarzenia losowe)
2. Wpływ – kiedy obie osoby potrafią ze sobą współpracować i emocjonalnie wpływać na siebie nawzajem
3. Dostosowanie – gdy większość decyzji w związku podejmuje się wspólnie
4. Szacunek – kiedy każdy z partnerów wykazuje postawę pełną szacunku, uznania i podziwu w stosunku do tego, jakim druga osoba jest człowiekiem
5. Indywidualność – gdy każda osoba ma pozytywny wizerunek siebie i jest w stanie być sobą zarówno w swoim życiu, jak i związku
6. Wrażliwość – gdy każdy potrafi przyznać się do popełnionego błędu, słabości i niepewności
7. Sprawiedliwość – kiedy każdy z partnerów ma poczucie, że ich obowiązki i odpowiedzialność są równo i uczciwie podzielone w taki sposób, że wspierają drugą osobę i rozwijają związek
Theresa e DiDonato, specjalistka od psychiatrii społecznej, zdradza sekret udanych długotrwałych związków. To dokonywanie ciągłej oceny dynamiki sił w relacji. W zdrowych związkach równowaga sił między partnerami ulega płynnym zmianom. Nie ma w tym nic destrukcyjnego ani toksycznego. To naturalny proces, gdy osoby w związku napotykają na swojej drodze nowe życiowe wyzwania.
Artykuł powstał na podstawie:
https://bigthink.com/sex-relationships/power-in-relationships?rebelltitem=2#rebelltitem2