Sprawdź, do której z tych kategorii jest Ci najbliżej w stresie.
Stres jest złożonym mechanizmem obronnym Twojego organizmu. To, w jaki sposób będziesz go odczuwał, zależy od sytuacji, czynnika, który wywołuje napięcie, ale też Twojej psychiki. Różnimy się od siebie tym, jak radzimy sobie ze stresem i jak go przeżywamy. Decyduje o tym nasza osobowość, nastawienie, temperament i zdolność adaptacji.
Potwierdza to badanie z 2007 roku dotyczące zależności między stresem a osobowością. Dowiodło, że takie cechy, jak neurotyczność, ekstrawersja, poczucie humoru, wytrwałość, fatalizm i sumienność mają ogromny wpływ na to, jak radzisz sobie ze stresującą sytuacją.
Mary Dempcy, autorka książki „7 osobowości stresowych – Spojrzenie na samego siebie” opracowała model radzenia sobie ze stresem w domu, pracy i bliskich relacjach. Warto nauczyć się rozpoznawać rodzaj swojego „wewnętrznego Ja” i odpowiednio nim zarządzać.
Sprawdź, czy któryś z tych typów osobowości brzmi dla Ciebie znajomo. Dzięki temu będziesz mógł radzić sobie ze stresem w produktywny i pozytywny sposób.
1. Zadowalacz.
To osoba, która chciałaby, żeby każdy w jego otoczeniu był zadowolony. W tym celu często poświęca się dla dobra pozostałych. Może to być koleżanka z pracy, która kolejny raz bierze nadgodziny, by ktoś inny miał wtedy wolne czy rodzic, który wykonuje większość obowiązków w domu. Może to być także przyjaciółka, która zawsze urządza imprezy u siebie, bo wie, że pozostałym nie chce się poświęcać czasu i energii na ich organizację.
Największym problemem tego typu osoby jest brak umiejętności mówienia „nie”. Daje z siebie więcej innym, niż potrafi przyjąć. Często cierpi z powodu niskiego poczucia własnej wartości i łatwo w nim wzbudzić wyrzuty sumienia. Dlatego też często staje się ofiarą różnych form manipulacji. Pragnie sympatii i aprobaty otoczenia, ale nie potrafi dbać o swoje emocje, które spycha na dalszy plan.
Zadowalacz, czyli ‘people pleaser’ sprawia wrażenie ugodowej i uczynnej osoby, ale z czasem może narastać w nim poczucie krzywdy i niesprawiedliwości. Może mieć żal do innych, że nie jest doceniany za to, co robi, a inni wykorzystują jego dobrą wolę i niechęć do konfliktów. By lepiej radzić sobie ze stresem, powinien zacząć traktować swoje potrzeby i czas jako priorytet. Koniecznym, choć niełatwym rozwiązaniem jest też praca nad asertywnością i pozytywnym wizerunkiem siebie.
2. Strażnik czasu.
Zarządzanie i branie na siebie odpowiedzialności nie stanowi dla niego problemu. Pierwszy zgłasza się do nowych projektów, zadań i prezentacji w pracy, a nawet przejmuje je od innych. W przeciwieństwie do poprzedniego typu robi to jednak, by czuć się potrzebnym i kompetentnym.
Nie zależy mu na tym, by za wszelką cenę uszczęśliwiać pozostałych, praca sprawia mu przyjemność. Może mieć też poczucie, że wykona dane zadanie lepiej od innych. Ponieważ jednak bierze na siebie zbyt wiele obowiązków, często czuje się zmęczony, przytłoczony i zestresowany.
Przed wzięciem na siebie kolejnych obowiązków powinien najpierw poświęcić minutę czasu na zdecydowanie, co dokładnie zrobić. Warto, aby przemyślał wtedy, czy na pewno jest najlepszą osobą do niektórych projektów i czy nie mógłby zająć się nimi ktoś inny. Szczera refleksja, czy dysponuje odpowiednią ilością czasu na wykonanie nowego zadania i czy oraz dlaczego chce je przyjąć, to pierwszy krok do lepszego radzenia sobie ze stresem.
3. Pracuś.
Pełen ambicji, lubi rywalizować z innymi i przekraczać własne możliwości i ograniczenia. Dąży do bycia najlepszym. Zazdrości innym odniesionych sukcesów. Nie daje sobie też czasu i okazji do odpoczynku. Z tego względu jest bardzo podatny na wypalenie zawodowe.
By skuteczniej radzić sobie ze stresem, Pracuś powinien nauczyć się prosić o pomoc i wsparcie wtedy, gdy tego potrzebuje. Świadomość, że nie zawsze będziesz mógł osiągnąć wszystko sam, a do sukcesów potrzebujesz innych ludzi, nie świadczy o porażce. Wkład innych osób w to, nad czym się pracuje, może uczynić efekt końcowy jeszcze lepszym. Dzięki temu Pracuś może nawet zyskać nową perspektywę, co przyczyni się do jego rozwoju i lepszych wyników.
4. Bumelant.
Ciężka, wytężona praca i wysiłek zdecydowanie nie są spełnieniem jego marzeń. Jeśli tylko może, stroni od brania na siebie najbardziej uciążliwych obowiązków. Nie zdaje sobie sprawy z tego, ile czasu i energii zazwyczaj wkładają inni w swoją pracę. Umniejsza ich poświęcenie na drodze do osiągnięcia sukcesu będąc przekonanym, że po prostu przychodzi im to łatwiej albo mieli szczęście.
Jego najbardziej charakterystyczną cechą jest tendencja do prokrastynacji, czyli odkładania zadań na później i zwlekania do ostatniej chwili z wypełnianiem obowiązków. W konsekwencji przytłacza go ilość pilnych spraw do wykonania w krótkim czasie, co oczywiście tylko potęguje stres. Na pewno potrafisz przywołać z pamięci przykład choć jednej takiej osoby ze swojego otoczenia. Może był to kolega ze szkolnych lat, który zadanie domowe wykonywał na kilka minut przed lekcją lub koleżanka ze studiów, ucząca się materiału z całego semestru w nocy przed egzaminem.
Typ Bumelanta ma też często trudności w komunikacji z otoczeniem i stara się unikać konfliktów. Kiedy uświadomi sobie, że potrzebuje pomocy, nie zwraca się z tym do innych. Aby przełamać schemat tego błędnego koła, taka osoba powinna stworzyć realistyczny harmonogram zadań do wykonania. Zamiast niekończącej się listy obowiązków, które zniechęcają do pracy jeszcze przed jej rozpoczęciem, lepiej wyznaczyć sobie kilka mniejszych zadań do zrobienia każdego dnia.
Po zrealizowaniu zadań pod koniec dnia warto czymś się nagrodzić. Skutecznie podtrzyma to motywację i sprawi, że obowiązki przestaną kojarzyć się tylko z czymś nieprzyjemnym. Dzięki temu Bumelant zyska też poczucie, że nawet duża ilość obowiązków jest w zasięgu jego możliwości i nie będzie pozostawał w tyle z terminami.
5. Krytyczny sędzia.
Sam jest swoim największym wrogiem. Stawia sobie przesadnie wysokie wymagania, którym bardzo trudno sprostać. Przez to zawsze skazuje siebie na porażkę, bez względu na jakość wykonywanej pracy.
Koncentruje się na własnych wadach, niedociągnięciach swoich projektów czy braku kompetencji. Zawsze dostrzega coś, co można poprawić, zrobić lepiej. Wbrew pozorom nie motywuje go to do bardziej wytężonej pracy, tylko sprawia, że staje się mniej produktywny.
Krytyczni sędziowie cierpią z powodu niskiej samooceny i nie umieją doceniać własnych sukcesów. Są pesymistami, którzy nie dostrzegają wartości ani sensu w swoich działaniach. Może to być równie dobrze pracownik, który wiecznie narzeka na zrobione przez siebie prezentacje czy przeprowadzone zebrania, jak i bliska osoba z rodziny, która nigdy nie jest zadowolona z tego, co ugotuje.
Sposobem na poradzenie sobie ze stresem jest dla kogoś takiego rozpoczęcie podróży w głąb siebie, a przynajmniej szczera rozmowa z samym sobą. Pierwszy krok to rozpoznanie, że źródło konfliktów i napięć leży wewnątrz, a nie jest obiektywnym wymogiem otoczenia. Praca nad poczuciem własnej wartości i perfekcjonizmem wymaga co prawda mnóstwa czasu i wysiłku, ale przynosi największe rezultaty.
6. Panikarz.
Obsesyjnie zamartwia się przyszłością i nienawidzi tego, co nieprzewidywalne. Ciągle rozważa możliwe scenariusze różnych wydarzeń i sytuacji, żeby być przygotowanym na każdą ewentualność. Niepokoi się i stresuje tym, co jeszcze się nie zdarzyło i najpewniej nie wydarzy. Tak bardzo skupia się na potencjalnych niepowodzeniach i zagrożeniach, że zaniedbuje problemy, z którymi powinien zmierzyć się tu i teraz.
Pytaniem, które powinien zadać sobie Panikarz, jest „co mógłbym zrobić w tym momencie, by zmniejszyć stres, jaki odczuwam?”. Sprawi to, że oderwie na chwilę uwagę od nieznanej przyszłości i skieruje ją na aktualną sytuację.
Pomocne są proste czynności relaksacyjne, jak słuchanie muzyki, wykonanie kilku głębszych oddechów, wizualizacja czy nawet krótki spacer. Dzięki temu Panikarz będzie mógł skoncentrować się na wykonaniu zadań czy rozwiązaniu problemów, których zignorowanie pogłębiłoby stres w przyszłości.
7. Agresor.
Jego pierwszą reakcją w obliczu trudności i stresu jest frustracja i agresja. Tego typu osoby są wiecznie zirytowane i łatwo reagują złością, a ich negatywne nastawienie obniża nastrój innym. Tworzą toksyczną, nerwową atmosferę w miejscu pracy, gronie przyjaciół czy rodziny. Obciążają psychicznie nie tylko siebie, ale też swoje otoczenie, co negatywnie wpływa na ich produktywność, radzenie sobie z problemami i emocjami.
Gdy Agresorem jest Twój szef, każdy pracownik natychmiast odczuje, kiedy pojawi się w pracy w pochmurnym nastroju. Jeśli to Twoja partnerka, najmniejszy problem może wywołać wybuch wściekłości i kłótnię.
Co jednak może zrobić Agresor, gdy znajdzie się w sytuacji, która stresuje go i przytłacza? Zanim pozwoli sobie na jakąś reakcję, najlepiej, aby nie robił nic, choćby przez minutę. W trakcie takiej przerwy nie powinien myśleć o tym, co zrobić albo jak poradzić sobie z problemem. Niech po prostu postara się wyciszyć emocje, a następnie podejść do sytuacji z czystym umysłem.
Umiejętność radzenia sobie ze stresem w zdrowy sposób, który nie wpływa negatywnie na siebie i innych, wymaga doświadczenia i znajomości samego siebie. Warto jednak poświęcić na to nieco czasu i wysiłku, bo jest to jedna z najważniejszych zdolności, jakie rozwijasz w ciągu swojego życia.
Artykuł powstał na podstawie:
