FOMO – czy boisz się, że wypadniesz z obiegu?
Czy odczuwałeś kiedyś niepokój przed tym, że ominie Cię coś ważnego w sieci? Zerkałeś na telefon lub komputer po to tylko, by przekonać się, czy nikt nie napisał do Ciebie maila, smsa albo wiadomości na Messengerze?
A może gdy dowiadujesz się czegoś ciekawego w czytanym właśnie artykule, od razu ogarnia Cię nieodparta pokusa, by podzielić się tą informacją z innymi? Albo obawiasz się, że umknie Ci jakieś ekscytujące spotkanie albo wydarzenie, w którym będą uczestniczyli Twoi znajomi? Ile razy próbujesz odświeżyć strony internetowe i aplikacje, jeśli akurat w danym momencie nie działają?
Jeśli odnajdujesz się w większości z tych stwierdzeń, masz wyobrażenie, co czują osoby z FOMO. U osób z tak zwanym „lękiem przed odłączeniem” ten stan jednak utrzymuje się przez większość czasu.
FOMO – na czym polega?
Wiedza ma znaczenie tylko wtedy, gdy dzielisz się nią z innymi. Pozornie trudno doszukać się w tym zdaniu czegoś złego. Przeciwnie, wydaje się motywować do szerzenia wartościowych i rzetelnych informacji, porad i opinii z otoczeniem. Jest to też jednak swoiste motto fomersów, dla których sharowanie treści i relacjonowanie wydarzeń stanowi pokusę nie do odrzucenia.
FOMO, z języka angielskiego fear of missing out, jest znane pod różnymi nazwami. Określa się je jako lęk przed odłączeniem, wypadnięciem z obiegu czy strach przed tym, co nas omija. Bez względu na użytą nazwę, jego znaczenie jednak pozostaje niezmienne.
Po raz pierwszy terminu FOMO użył w latach 90.tych XX wieku doktor Dan Herman, specjalista od marketingu. Opisał to zjawisko jako lęk przed tym, że nie wykorzysta się wszystkich ciekawych i wartościowych możliwości, które są w zasięgu ręki. Na FOMO składa się potrzeba pozostawania w ciągłym kontakcie z ludźmi, żeby być na bieżąco z tym, co właśnie robią.
FOMO wynika z obawy, że inni uczestniczą w wydarzeniach i inicjatywach, w których w danym momencie nie bierzesz udziału. Zapewniają im ciekawsze i bardziej satysfakcjonujące doświadczenia niż te, które Ty przeżywasz na co dzień. Zyskujesz przez to poczucie, że wszyscy wokół żyją pełnią życia i są od Ciebie szczęśliwsi. Pogłębia to rzecz jasna frustrację, rozżalenie i wrażenie izolacji i skłania do jeszcze pilniejszego śledzenia nowinek w sieci.
Sprawdź, czy jesteś FOMERSEM.
Po jakich więc zachowaniach poznać, że FOMO dotyczy także Ciebie? Na podstawie prac doktora Przybylskiego o objawach lęku przed odłączeniem można określić najważniejsze oznaki tego zjawiska. Przeczytaj poniższe stwierdzenia i zastanów się, czy dotyczą Ciebie. Im więcej odpowiedzi twierdzących uzyskasz, tym wyższy wykazujesz poziom FOMO:
1. Często mam poczucie, że moi znajomi i rówieśnicy mają pełniejsze, szczęśliwsze i bardziej satysfakcjonujące życie ode mnie.
2. Mam obawy, że przeoczę jakieś ważne i ciekawe spotkanie czy wydarzenie.
3. Staram się być zawsze online.
4. Raczej nie wylogowuję się z portali społecznościowych.
5. Regularnie sprawdzam, co robią moi bliżsi i dalsi znajomi.
6. Czuję potrzebę dzielenia się różnymi doświadczeniami i momentami ze swojego życia w sieci, zwłaszcza pozytywnymi.
7. Jeśli widzę, że dużo osób poleca jakieś miejsce czy wydarzenie, bardzo chcę je poznać czy w nim uczestniczyć.
8. Staram się mieć telefon zawsze pod ręką i co chwilę po niego sięgam.
9. Mam potrzebę bycia na bieżąco z tym, co dzieje się w kraju i na świecie.
10. Jeśli nie wiem, co dzieje się w moim otoczeniu, czuję niepokój, frustrację lub przygnębienie.
11. Czuję przykrość, gdy ucieknie mi jakaś ciekawa okazja, na przykład spotkanie ze znajomymi czy wydarzenie.
12. Boję się, że moi znajomi spędzają czas beze mnie i dobrze się bawią.
13. Chcę wiedzieć, na jakie tematy się aktualnie rozmawia i z czego żartuje, rozumieć wszystkie najnowsze wyrażenia i skróty.
FOMO – skala zjawiska.
Szansa, że to zjawisko dotyczy także Ciebie, jest więc ogromna. Niestety prawie każdy z nas wykazuje zachowania charakterystyczne dla FOMO w mniejszym lub większym nasileniu. Trudno tego uniknąć, zwłaszcza w zaawansowanych technologicznie krajach.
Wysoki i średni poziom FOMO stwierdzono na przykład u aż 94% polskich nastolatków. Badanie przeprowadzone w 2020 roku wskazuje, że co dziesiąty nastolatek korzysta z Internetu przez 8 godzin dziennie. Co szósty przesiaduje w sieci po nocach.
Ponad jedna trzecia uczniów polskich szkół czuje silną potrzebę, by jak najszybciej odpisać na otrzymaną wiadomość. Połowa stara się mieć smartfona zawsze przy sobie, a prawie jedna czwarta przynajmniej kilkadziesiąt razy dziennie zagląda na Facebooka.
Oczywiście FOMO może doświadczyć każdy, nie tylko nastolatkowie. W tej grupie jednak to zjawisko występuje najczęściej. Zachowania związane z FOMO przejawia w średnim i wysokim nasileniu ponad 80% osób dorosłych. Wraz z wiekiem odczuwanie lęku przed odłączeniem wyraźnie się zmniejsza. Nie jest jednak tak znikome, jak mogłoby się wydawać. Na FOMO skarży się aż 68% osób w wieku 65 i więcej lat.
Kim są FOMERSI?
Wiesz już, że większość znanych Ci osób wykazuje pewne cechy FOMO. Co więcej, najpewniej Ty sam znajdujesz się w tym gronie. Czy jednak wśród fomersów są pewne wspólne przekonania, wartości i nawyki? Czy to właśnie one sprawiają, że są bardziej podatni na lęk przed odłączeniem?
Na podstawie badań przeprowadzonych w Polsce w ostatnich latach można stwierdzić, że w grupie fomersów jest mniej więcej tyle samo mężczyzn, co kobiet. Co ciekawe, osoby z syndromem FOMO najczęściej zdają sobie sprawę, że spędzają za dużo czasu na próby ciągłego bycia na bieżąco.
Fomersi bardziej od nisko „sfomowanych” grup cenią sobie spotkania na żywo z przyjaciółmi i rozumienie wspólnych żartów. Przykładają też duże znaczenie do rozwoju swoich pasji i zainteresowań również poza siecią.
Osoby z syndromem FOMO na ogół wolą obserwować znajomych w sieci niż publikować treści na temat swojego życia, choć robią jedno i drugie znacznie częściej od innych. Za swój największy problem uważają nadmierne korzystanie z Internetu i przywiązanie do smartfona.
Gdy akurat nie zaglądają do mediów społecznościowych, najczęściej zmagają się z nudą, samotnością i niepokojem. Aż jedna piąta fomersów skarży się na fizyczne dolegliwości związane z odcięciem od social mediów, w tym nudności, zawroty głowy i bóle brzucha. Prawie połowa z nich często ma mylne wrażenie, że ich telefon akurat dzwoni czy wibruje.
FOMO - najważniejsze przyczyny.
Jeśli jesteś przekonany, że FOMO dotyczy tylko cyfrowego świata, zaskoczy Cię informacja, którą zaraz przeczytasz. Okazuje się, że równie dobrze możesz doświadczyć tego zjawiska w realnym świecie. Na przykład wtedy, gdy przyjaciółka chwali Ci się wspaniałymi wakacjami z partnerem albo znajomy z pracy wygada się, że wszyscy z zespołu oprócz Ciebie byli wczoraj na piwie.
Media społecznościowe zwiększają po prostu szansę na to, że zapoznasz się z doświadczeniem FOMO raczej wcześniej, niż później. I że będziesz odczuwał go znacznie częściej i z większym nasileniem. Badacze odkryli, że nawet gdy Twój przyjaciel powie Ci bezpośrednio o tym, że ominęło Cię jakieś wydarzenie, i tak przeżyjesz to jako FOMO. Wcale nie musisz odkryć tego, oglądając zdjęcia na Instagramie czy widząc, że przedawnił się jakiś ciekawy event na Facebooku.
FOMO doświadczasz najczęściej, gdy uczysz się lub pracujesz. Właściwie nie ma w tym niczego zaskakującego. Kiedy wykonujesz swoje obowiązki, na które często nie masz ochoty czy motywacji, myśli automatycznie kierują się do spotkania z przyjaciółmi w pubie czy koncertu, w którym akurat mógłbyś uczestniczyć.
Twój umysł pozwala Ci znacznie silniej przeżywać emocje negatywne związane ze stratą od emocji pozytywnych, wynikających z nagrody. Psycholog Daniel Kahneman podkreślał, że właśnie dlatego masz tendencję do unikania strat za wszelką cenę, nawet kosztem możliwych nagród.
Każdego dnia podejmujesz też ogromną ilość decyzji. Każda z nich niesie ze sobą mniejsze lub większe konsekwencje. Doskonale wiesz przy tym, że straconej okazji często nie da się odzyskać.
Nic dziwnego, że mogąc iść na spotkanie z przyjaciółmi ze studiów, premierę oczekiwanego filmu albo romantyczny wypad za miasto z partnerem, czujesz się źle już na samą myśl o czekającej Cię decyzji. Trafnie podsumował to psycholog Barry Schawrtz mówiąc, że dokonywanie dobrych wyborów w świecie o nieskończonych możliwościach czasami okazuje się zwyczajnie za trudne.
Skutki FOMO - dlaczego jest niebezpieczne?
Na pierwszy rzut oka FOMO wydaje się nieszkodliwym, a w najgorszym razie irytującym zjawiskiem. Jego powszechność z jednej strony budzi niepokój. Jednocześnie jeśli dotyczy prawie każdego z nas, chyba nie może być to aż tak groźna przypadłość, prawda? Przecież prawie nie ma osoby, która nie wykazywałaby jakiegoś zachowania związanego z lękiem przed odłączeniem. A jednak wszyscy normalnie funkcjonujemy na co dzień.
Nie można zapomnieć, że FOMO to istotny objaw uzależnienia od Internetu, telefonu, gier online czy mediów społecznościowych. U osób z syndromem FOMO znacznie częściej występują też depresja i stany lękowe.
Żyjąc w ciągłej obawie, że umknie Ci coś ciekawego czy ważnego, trudno Ci się skoncentrować na tym, czym akurat się zajmujesz. Może to nie tylko obniżać jakość nauki czy wykonywanych obowiązków i negatywnie wpływać na Twoje relacje. Zwiększa też ryzyko wypadków samochodowych i błędów popełnianych w pracy, które w przypadku niektórych zawodów mogą okazać się bardzo poważne w skutkach.
Jak przejść od stanu FOMO do JOMO?
Na pomoc przychodzi JOMO, czyli tak zwane joy of missing out. To dosłownie radość z powodu omijania czy odpuszczania sobie różnych okazji i wydarzeń. Polega na świadomym odłączaniu się z ciągłego bycia online, bez wyrzutów sumienia czy niepokoju z tego powodu.
W przypadku JOMO nieustanna aktywność w sieci nie jest Ci potrzebna do szczęścia i potrafisz cieszyć się tym, czym aktualnie się zajmujesz. Łatwiej jest znaleźć czas na sen, filiżankę dobrej kawy czy bliskość z partnerem, bo nie masz poczucia, że wykonywanie innej aktywności pozbawia Cię czegoś ważnego.
Dzięki JOMO zyskujemy energię psychiczną i fizyczną, a także przestrzeń na inne działania niż media społecznościowe. Łatwiej też realizujesz swoje cele, gdy nie rozpraszasz się ciągłymi powiadomieniami i potrzebą bycia poinformowanym. Wieczna pogoń za informacjami wpływa na Ciebie negatywnie, za to czerpanie radości z tego, że na chwilę się “odłączyłeś” może być zbawienne dla Twojej równowagi psychicznej i zdrowia.
Artykuł powstał na podstawie:
https://www.sclhealth.org/blog/2019/03/why-we-feel-fomo-and-what-to-do-about-it/
Korzystałam również z:
https://www.nask.pl/pl/aktualnosci/4377,FOMO-2021-Polacy-a-lek-przed-odlaczeniem-podczas-pandemii-nowy-raport-z-III-edyc.html
https://www.wdib.uw.edu.pl/attachments/article/1992/FOMO.%20Polacy%20a%20l%C4%99k%20przed%20od%C5%82%C4%85czeniem%20-%20raport%20z%20bada%C5%84.pdf
https://www.wdib.uw.edu.pl/attachments/article/2535/FOMO%202019_Raport.pdf
