Czym jest MIGRENA? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia.

Whoopi Goldberg, Hugh Jackman, Serena Williams czy Kanye West. Na pozór nie łączy ich nic oprócz tego, że wszyscy są znanymi osobami. Każdemu z nich jednak nie jest obca uciążliwa i bolesna przypadłość: migrena. Choroba, która potrafi zaatakować w najmniej spodziewanym momencie. Przez którą nawet słynni ludzie odwołują nagrania, koncerty, mecze czy… spotkanie z byłym premierem Wielkiej Brytanii. To ostatnie wydarzenie ominęło aktora Hugh Jackmana, u którego migrena tuż przed wizytą wywołała silne nudności i wymioty.

Z objawami migreny zmagają się ludzie na całym świecie. Nie ma w tym nic dziwnego, bo migrena jest najbardziej powszechną dolegliwością neurologiczną. Dotyczy aż 1 miliarda ludzi na świecie, a w Polsce cierpią z jej powodu miliony osób. Aż 75% przypadków osób chorujących na migreny to kobiety. Wynika to głównie ze zmian hormonalnych związanych z cyklem menstruacyjnym. Czym jednak właściwie jest migrena i po jakich objawach możesz ją rozpoznać? 

Najważniejsze objawy migreny.

Najbardziej charakterystycznym objawem migreny jest silny i nawracający ból głowy. Odczuwasz go przeważnie po jednej stronie głowy i za oczami. Migrenowy ból głowy ma tendencję do „promieniowania” na inne partie ciała. Oznacza to, że zwykle boli cię też twarz, kark, szyja czy ramiona. To jednak tylko początek długiej listy dolegliwości, które mogą ci towarzyszyć w trakcie napadu.

Bardzo często przy migrenie możesz odczuwać mdłości, które kończą się na torsjach i wymiotach. Głośniejsze dźwięki, jaśniejsze światło, ostrzejsze zapachy stają się nie do wytrzymania. Twoje oczy zaczynają łzawić i są nadwrażliwe. Możesz widzieć niewyraźnie, jak przez mgłę. Czujesz się zmęczony i senny, a twój nastrój się pogarsza. Może kręcić ci się lekko w głowie. Słyszysz dzwonienie lub szum w uszach, a czasami możesz nawet zemdleć.

Trudno ci się na czymkolwiek skupić, jesteś zdezorientowany i nie możesz zebrać myśli. Utrzymujący się ból powoduje zmęczenie i frustrację. Atak migreny nie tylko przeszkadza ci w tym, czym akurat się zajmujesz. Ból i towarzyszące mu nieprzyjemne objawy mogą utrzymywać się równie dobrze kilkadziesiąt minut, co kilka godzin lub wręcz dni. W tym czasie trudno ci pracować czy zajmować się domowymi obowiązkami. Odwołujesz spotkania towarzyskie i rezygnujesz z ważnych dla siebie planów.

Jeśli oglądałeś kiedyś serial „Gotowe na wszystko”, na pewno pamiętasz jedną z jego bohaterek, pedantyczną Bree Van de Kamp. Grająca ją rudowłosa aktorka Marcia Cross cierpi na uciążliwe i bolesne migreny. Dokuczają jej wtedy m.in. silne mdłości i zaburzenia widzenia. Jak twierdzi, praca w trakcie napadu migreny jest właściwie niemożliwa. 

Migrena zwykle nie jest problemem, który pojawia się i szybko znika wraz z zażyciem środka przeciwbólowego. Skutki ataku mogą utrzymywać się długo. Mowa tu nie tylko o fizycznym wyczerpaniu po napadzie bólu czy zmianach neurologicznych. Osoby cierpiące na migrenę żyją w ciągłej niepewności, kiedy pojawi się u nich kolejny atak, a to budzi lęk, bezradność i frustrację.

Migrena – czym jest? Co dzieje się w twoim mózgu podczas ataku migreny?

Migrena jest chorobą neurologiczną – ale co to właściwie oznacza? Bezpośrednio wywołują ją reakcje, które zachodzą w twoim mózgu i zakłócają jego funkcje poznawcze. Wpływają więc na twoje widzenie, a czasami powodują wręcz halucynacje wzrokowe. Sprawiają, że inaczej reagujesz na światło, dźwięki i zapachy.

Atakowi migreny towarzyszy wiele nieprawidłowości w różnych obszarach mózgu. Dlatego trudno znaleźć pierwotną przyczynę, która bezpośrednio wywołuje atak bólu. Najpewniej ma to jednak związek z tym, że pień mózgu nie funkcjonuje u osób z migreną w taki sam sposób, jak u zdrowych ludzi.

Pień mózgu reguluje przepływ krwi przez ośrodki bólu. Skany mózgu wykazały, że w trakcie napadu migreny i bezpośrednio po nim w pniu mózgu aktywne są trzy obszary, tak zwane jądra pnia mózgu. Mogą na nie wpływać silne emocje, stan snu i czuwania. Czyli to wszystko, co poprzedza atak migreny. Kiedy jądra pnia mózgu działają prawidłowo, hamują układ nerwu trójdzielnego. Problem w tym, że u osób cierpiących na migreny to hamowanie jest słabsze.

Migrenie towarzyszy też obrzęk naczyń mózgowych. Niektóre migreny mogą wiązać się z atakami epilepsji czy udarem, a nawet wynikać z obecności tętniaka. Migreny są tak silnie związane z funkcjonowaniem mózgu, że mówiąc o jednym, trudno nie wspomnieć o drugim.  

Migrena ma silne podłoże genetyczne. Jeśli w twojej rodzinie jest osoba, która cierpi z powodu częstych i uporczywych ataków, ryzyko wystąpienia ich u ciebie sięga aż 70%.

5 głównych przyczyn występowania migreny.

Wiesz już, że migrenie towarzyszy rozszerzenie naczyń krwionośnych. Wpływa jednak na to bardzo wiele różnorodnych czynników. W ich odkryciu pomaga prowadzenie dziennika migren. Zapisujesz w nim wszystkie ważne okoliczności, które towarzyszą napadom bólu. Należą do nich leki, które zażywasz lub które danego dnia pominąłeś, aktualne choroby, alergie i infekcje, etap cyklu miesiączkowego. Znaczenie ma to, co zjadłeś lub wypiłeś, jakość i długość twojego snu, a nawet nagłe zmiany pogody.

Z doświadczeń osób z migreną wynika, że niemal wszystko może sprowokować atak bólu. Niektóre spośród tych czynników są jednak wymieniane częściej od innych.

1. Stres.

8 na 10 osób cierpiących na migreny przyznaje, że stres jest u nich przyczyną ataków bólu. Zazwyczaj migrena nadchodzi nie wtedy, gdy akurat odczuwasz silne emocje i napięcie, ale kiedy te odczucia mijają. Neurologicznie ma to sens: twój układ nerwowy najpierw zostaje mocno pobudzony, a później następuje jego zbyt szybkie wyciszenie. Ciśnienie tętnicze obniża się, zaczynasz odczuwać senność, a ryzyko napadu bólu wzrasta.

Dlatego osoby cierpiące na migreny muszą uważać na zbyt gwałtowne pobudzenie organizmu. Czasami będzie to intensywny wysiłek fizyczny, innym razem lek o działaniu stymulującym.

O roli, jaką odgrywa stres w powstawaniu migren wspominał aktor i reżyser Ben Affleck. Ataki bólu migrenowego najczęściej poprzedzają u niego okresy napięcia i przepracowania, a także za mała ilość snu. Gdy reżyserował swój pierwszy film, „Zaginiona dziewczyna”, dopadł go jeden z wielu ataków migreny. Był tak silny, że od razu z planu filmowego musiał jechać na pogotowie.

2. Zmiany hormonalne u kobiet.

Na ataki migreny znacznie częściej cierpią kobiety niż mężczyźni. W trakcie cyklu menstruacyjnego u kobiet następują istotne zmiany w poziomie hormonów. Dotyczy to głównie 2 hormonów, progesteronu i estrogenu. Tak się składa, że oba mają też znaczenie w powstawaniu bólów głowy.

Progesteron powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co może poskutkować atakiem migreny. Działanie estrogenu jest bardziej skomplikowane. Zarówno jego niski poziom, jak i znaczne wahania poziomu w organizmie powodują bóle głowy. Niski poziom estrogenu wiąże się również z niskim poziomem serotoniny. Jej poziom zwiększają jedne z najbardziej skutecznych środków w leczeniu bólu migrenowego, czyli tryptany. Tym samym sprawiają, że  ataki migreny występują u chorych rzadziej i nie są tak silne.

Na tak zwane migreny miesiączkowe cierpiała na przykład przez lata Serena Williams, amerykańska tenisistka. Długo nie zdawała sobie sprawy z tego, że ból głowy wywołują u niej zmiany w poziomie hormonów. Podkreślała jednak, jak trudno było jej trenować mimo ataków.

„Jeśli jesteś przeziębiony i kaszlesz, ludzie radzą ci, żebyś został w domu. Ale przy migrenie jest inaczej. Ludzie się dziwią, że chcesz wyjść z pracy z powodu bólu głowy, bo przecież to nic takiego.” Po przegranym meczu unikała mówienia o migrenie, jeśli jej wtedy towarzyszyła. Tłumaczyła, że odebrano by to pewnie wtedy jako wymówkę.

3. Niektóre potrawy i napoje.

Około 10% osób cierpiących na migreny podkreśla, że napady bólu mają u nich związek z tym, co zjedzą lub wypiją. O wywołanie migreny najczęściej oskarża się gorzką czekoladę, dojrzewające sery i alkohol, zwłaszcza czerwone wytrawne wino. I nie jest to wcale fałszywie powielane przekonanie.

Picie alkoholu w dużych ilościach prowadzi do odwodnienia i bólów głowy. Czerwone wino zawiera siarczyny i tyraminę, obecną również w dojrzewających serach. Gorzka czekolada ma duże ilości teobrominy i fenyloetalaminy. Każda z tych substancji może wywołać napady migren u osób podatnych na bóle głowy.

Innym popularnym wyzwalaczem migreny jest glutaminian sodu. To wzmacniacz smaku i zapachu, który znajduje się w bardzo wielu produktach spożywczych. Kryje się w wysoko przetworzonej żywności, wędlinach, parówkach i pasztetach, konserwach, kostkach rosołowych i gotowych sosach.

By poradzić sobie z napadami migreny, wielu celebrytów próbowało eliminować różne produkty ze swojego jadłospisu. Aktorka i piosenkarka Gwyneth Paltrow stosowała dietę eliminacyjną pozbawioną nabiału, glutenu i cukru. Autorka przeboju ‘You’re So Vain’ Carly Simon również odkryła, że wyzwalaczami jej migren są niektóre produkty spożywcze. Ich ograniczenie pozwoliło jej znacznie zmniejszyć siłę ataków.

Lista potraw i napojów, które mogą wywołać atak migreny, jest bardzo długa. Duże znaczenie mają też nawyki związane z odżywianiem się. Możesz na przykład regularnie spożywać tłuste i obfite dania, robić zbyt długie przerwy między posiłkami albo „przesalać” swoje potrawy. Być może pijesz za mało wody, jesz w pośpiechu albo w twojej diecie brakuje magnezu czy witaminy B2. Każdy z tych błędów może skończyć się uciążliwym i bolesnym atakiem, po którym trudno będzie wrócić do normalnego trybu dnia.

4. Złe nawyki dotyczące snu i odpoczynku.

Nieprawidłowy sen może wywołać atak migreny, a częste migreny powodują problemy ze snem. Okazuje się, że osoby cierpiące na migreny mogą być aż 8 razy bardziej narażone na zaburzenia snu.

To błędne koło migreny dobrze widać na przykładzie bezsenności. Trudno odkryć, od czego zaczął się problem i jeszcze trudniej go rozwiązać. Bezsenność może polegać na trudności z zasypianiem, częstym budzeniu się w nocy czy zbyt wczesnym wybudzaniu się. Prowadzi do chronicznych problemów ze zdrowiem: obniżonej odporności, chorób serca, podwyższonego ciśnienia krwi, nadwagi i depresji. Zwiększa też częstość i nasilenie ataków migrenowych. Napad migreny może z kolei sprawić, że będziesz miał trudności z zaśnięciem.

Bóle głowy wywołuje też bezdech senny, a także bruksizm, czyli niekontrolowane zgrzytanie zębami. W nocy nie jesteś nawet świadomy, że chrapiesz czy zaciskasz zęby, za to w dzień cierpisz na uporczywe bóle głowy i zastanawiasz się nad przyczyną. Ataki migreny może też wywołać zbyt intensywny wysiłek fizyczny przed snem, a nawet brak odpowiedniej rozgrzewki przed ćwiczeniami czy rozciągania po ich zakończeniu.

Zdrowy sen i odpoczynek mają ogromne znaczenie w przypadku migreny. Na ten odpoczynek może oczywiście składać się wiele korzystnych lub złych nawyków. Zwracaj uwagę, czy aby nie spędzasz całych dni w zamkniętych, nieprzewietrzonych pomieszczeniach. Czy dbasz o prawidłową postawę ciała w trakcie odpoczynku i ruchu. Powtarzane nawet drobne błędy mogą wywoływać z czasem chroniczne bóle głowy i inne dolegliwości. 

5. Nagłe zmiany w środowisku.

Często bywa tak, że do ataku migreny przyczynia się nie konkretny bodziec, co nagłość jego wystąpienia. Każdy nowy element w otoczeniu czy nagła, nawet pozytywna zmiana trybu życia, może wywołać migrenę. Być może dlatego osoby cierpiące na migreny skarżą się, że do napadów migrenowych tak często dochodzi u nich w trakcie podróży czy wyjazdu. Wiele elementów ich otoczenia takich, jak temperatura, pozycja ciała, klimatyzacja lub jej brak, pozostaje wtedy poza ich kontrolą.

Atak bólu może sprowokować nagły rozbłysk światła, nieprzyjemny zapach albo irytujący głośny dźwięk. Migrenę wywołują też gwałtowne zmiany pogody, takie jak burze, nagłe skoki temperatury. Podobnie zresztą, jak nawet krótki, lecz intensywny ból, gorączka czy niespodziewana reakcja alergiczna. Napad bólu migrenowego może wywołać pominięcie leku lub suplementu, który przeważnie zażywałeś. Migrena może być też jednak efektem ubocznym zażywanego po raz pierwszy środka farmakologicznego.

Znaczna zmiana diety czy rozpoczęcie intensywnych treningów również nie należą do najlepszych pomysłów, jeśli zależy ci na uniknięciu ataków. Jeśli cierpisz na migreny, twój tryb dnia powinien być w miarę regularny. Dzięki temu łatwiej będzie ci też wychwycić każdą zmianę, która mogła przyczynić się do ataku bólu.

Migrena - sposoby leczenia.

W leczeniu migren wykorzystuje się metody, które pomagają w trakcie ataku, a także takie, które mają zapobiec ich wystąpieniu w przyszłości. Jeśli już dopadnie cię migrena, nie powinieneś zbyt długo zwlekać z zażyciem środka przeciwbólowego. Znajdź jakieś zaciemnione miejsce, w którym nie będą przeszkadzały ci głośniejsze dźwięki. Wypij kilka szklanek wody. Czasami pomocnych okazuje się kilka łyków napoju z kofeiną, na przykład kawy, coca-coli. Spróbuj delikatnie uciskać lub masować obolałe miejsce. Przykładaj zimne kompresy na kark i czoło. Tę ostatnią metodę w trakcie ataku migreny stosuje na przykład amerykański koszykarz Dwyane Wade. Unika też jaskrawego światła i stosuje automasaż, dzięki czemu udaje mu się trochę wyciszyć ból.

To skuteczne metody złagodzenia bólu i dolegliwości to leczenie doraźne w trakcie ataku, ale co z terapią migreny na dłuższą metę? Na szczęście współcześnie jest coraz więcej dostępnych metod terapii migreny. Najbardziej powszechna jest nadal  farmakoterapia i suplementacja. Wiele osób korzysta ze środków dostępnych bez recepty. Spośród tych przepisywanych przez lekarzy popularne są tryptany. Dlatego tak ważną informacją dla chorych było dopuszczenie almotryptanu do sprzedaży bez recepty.

Na popularności zyskuje też metoda polegająca na wstrzykiwaniu botoksu (toksyny botulinowej) w stałe punkty w obrębie szyi i głowy. Ta metoda okazała się z kolei najbardziej skuteczna dla piosenkarki i aktorki Christine Gwenoweth. Oprócz niej próbowała też leków w postaci blokerów kanału wapniowego.

Nowością w leczeniu migren jest też terapia przeciwciałami monoklonalnymi. Coraz więcej osób cierpiących na migreny korzysta z mniej konwencjonalnych metod leczenia, takich jak akupunktura, różne formy akupresury i masażu, ziołolecznictwo czy joga.

Zanim rozpoczniesz leczenie migreny, warto poświęcić czas diagnostyce i wykluczyć inne schorzenia, które mogą powodować bóle głowy. Pacjent z migreną takich medycznych przyczyn może mieć bardzo wiele, poczynając od problemów z zatokami, złego funkcjonowania tarczycy lub nerek, aż po obecność tętniaków czy guzów.

Migrena jest bolesną, uciążliwą i skomplikowaną dolegliwością, która może dotyczyć każdego. Nie są od niej wolni artyści, sportowcy, aktorzy czy politycy. Wielu z nich mimo dużych możliwości finansowych męczyło się z migreną wiele lat, zanim znaleźli przyczynę dolegliwości i odpowiednią dla siebie metodę leczenia. Z drugiej strony ich osiągnięcia sugerują, że z migreną przeważnie da się całkiem dobrze żyć. I że za jej leczenie warto zabrać się w każdym wieku, zwłaszcza że w ostatnich latach nauka przypatruje się migrenie baczniej i odkrywa coraz więcej jej tajemnic.